Trong các thủ tục cưới hỏi thì lễ ăn hỏi còn được gọi là lễ đính hôn là một nghi thức trong phong tục hôn nhân truyền thống của người Việt. Đây là sự thông báo chính thức về việc hứa gả giữa hai họ. Trong nghi thức, nhà trai sẽ chuẩn bị lễ vật cưới theo yêu cầu của nhà gái và được mang đến nhà cô dâu trong đám hỏi. Tuy nghi lễ này có sự khác nhau ở mỗi vùng miền nhưng nhìn chung, trình tự lễ ăn hỏi truyền thống sẽ gồm các bước sau:
1.Xuất phát mang lễ vật từ nhà trai sang nhà gái
Sau khi kiểm tra lại các lễ vật đầy đủ, nhà trai xuất phát đến nhà gái để kịp giờ lành. Để đảm bảo tới nhà gái đúng giờ, gia đình nhà trai cần tính toán thời gian đi lại, cũng như những trở ngại trên đường. Để tránh đến muộn, nhà trai nên đi sớm trước giờ làm lễ khoảng 30 phút để tránh tắc đường cũng như có thời gian chuẩn bị lễ vật cho tươm tất.
2.Chào hỏi và trao lễ vật
Khi đã tới giờ , họ nhà trai sắp xếp đội hình theo thứ bậc trong gia đình, đi đầu là bậc cao niên, các vị trưởng bối đại diện gia đình, bố mẹ, chú rể, đội bê tráp và các thành viên trong gia đình
Gia đình nhà gái cùng các vị đại diện sẽ ra đón chào nhà trai. Sau khi đại diện hai gia đình chào hỏi nhau, đoàn bê tráp nam sẽ trao lễ vật cho đội đỡ tráp nữ để đỡ mâm quả vào nhà. Hai đội bưng mâm quả ăn hỏi sẽ trao phong bì lì xì trả duyên cho nhau.
Các phong bao lì xì sẽ do hai gia đình chuẩn bị. Nhà trai sẽ chuẩn bị phong bao và đưa cho đội nam, và nhà gái sẽ chuyển bị số phong bao tương ứng đưa cho đội nữ. Số tiền trả duyên cho đội tráp nên được cả hai nhà thống nhất từ trước.
Vì là lễ ăn hỏi, nhà trai mang sính lễ sang nên phía nhà gái sẽ chuẩn bị tiệc trà bánh ngọt để tiếp đón bên nhà trai sang, và khách khứa, bạn bè của cô dâu chú rể.
3.Cử hành lễ ăn hỏi
Sau khi đã trao tráp xong, đại diện nhà gái mời nhà trai vào dùng nước, hai gia đình sẽ cùng ngồi uống nước, nói chuyện.
Đại diện của hai bên gia đình sẽ lần lượt giới thiệu về các thành phần đại diện bên nhà mình tham dự buổi lễ này. Sau đó, đại diện nhà trai sẽ đứng lên phát biểu lý do đến hỏi cưới và giới thiệu lễ vật mà nhà trai mang đến.Đại diện nhà gái sẽ đứng lên cảm ơn và chấp nhận tráp ăn hỏi của nhà trai. Sau đó, mẹ của cô dâu chú rể cùng nhau mở tráp trước sự chứng kiến của hai gia đình.
Sau khi đã nhận tráp ăn hỏi, gia đình nhà gái cho phép chú rể lên phòng đón cô dâu xuống chào hỏi gia đình nhà trai. Cô dâu chú rể sẽ pha trà, rót nước mời gia đình hai bên. Theo phong tục nhiều nơi, trước khi chú rể lên đón, cô dâu không được xuất hiện trong lễ ăn hỏi.
Thắp hương gia tiên
Sau khi cô dâu đã ra mắt hai gia đình, mẹ cô dâu sẽ lấy từ mâm ngũ quả một số vật phẩm và lễ tiền để mang lên bàn thờ thắp hương cúng ông bà, tổ tiên. Bố mẹ cô dâu sẽ đưa cô dâu và chú rể lên thắp hương bàn thờ nhà gái để chú rể ra mắt ông bà tổ tiên.
Bàn bạc về lễ cưới
Sau khi cô dâu và chú rể thắp hương ông bà tổ tiên xong, hai bên gia đình sẽ cùng nhau thống nhất ngày giờ đón dâu và lễ cưới sẽ diễn ra. Trong khoảng thời gian này, cô dâu và chú rể mời nước quan khách và chụp những ảnh lưu niệm cùng người thân, bạn bè và đội bê tráp.
Nhà gái lại quả cho nhà trai
Khi lễ ăn hỏi kết thúc, nhà gái sẽ chia đồ lại quả cho nhà trai và trả lại các mâm tráp. Đồ lại quả phải là số chắn (thông thường là 10 lễ vật). Khi lấy đồ lại quả tuyệt đối không được dùng kéo cắt mà phải xé bằng tay. Nhà gái trả mâm tráp phải để ngửa nắp lên, tuyệt đối không được đóng nắp lại. Sau khi nhà gái trao đồ lại quả cho nhà trai, và nhà trai xin phép ra về.
Kết thúc lễ ăn hỏi, nhà gái sẽ mời tất cả các thành viên có mặt cùng ở lại dùng bữa cơm thân mật. Trong trường hợp nhà trai ở xa, nhà gái cũng sẽ mời nhà trai ở lại dùng cơm cùng gia đình.
Ăn hỏi được coi là nghi lễ quan trọng không thể thiếu của tập tục cưới xin truyền thống ở Việt Nam. Vì với buổi lễ này, nhà trai sẽ mang sính lễ sang nhà gái để xin cho chàng trai chính thức trở thành “ con rể”, còn cô gái sẽ là “ người vợ tương lai” của chàng trai. Khi nhà gái đón nhận tráp lễ, cũng có nghĩa đã chính thức công nhận việc gả con gái cho nhà trai.
Hy vọng với bài viết trên, Mikey có thể phần nào giúp được các của cô dâu chú rể có thể chuẩn bị được chu đáo cũng như giảm bớt sự lo lắng cho nghi lễ quan trọng này.